Khu du lịch Mai Châu nằm "gọn gàng" trong một thung lũng hẹp. Với du khách, cái địa danh ấy gợi nhắc một bản người Thái làm du lịch hay một "địa chỉ bỏ túi" một loài lúa nổi tiếng đã nhiều năm. Truyền rằng, cái giống lúa một năm chỉ có một mùa ấy, ăn đất Tây Bắc, uống nước nguồn miền Tây, thai nghén trong gần 200 ngày trời mới cho thu hoạch. “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi” là câu thơ ta nhớ đến xôi nếp nương ở đây ngon như thế nào? một món ăn gần gũi và thân thuộc mà người dân Mai Châu thường gói vội trao tay khi khách đến chơi mỗi khi ra về.

Xôi nếp nương Mai Châu

Lúa nếp nương được trồng trên đồi hoặc trên các ruộng bậc thang, được trồng từ tháng 3 hàng đến tháng 10 mới được thu hoạch. Người Thái sẽ dùng sức lực đôi bàn tay mình cho nếp vào cối lớn để tróc vỏ đi. Từng hạt nếp nương chắc mẩy sẽ được mang đi ngâm nhiều giờ liên tục để nếp thấm nước và nở ra. Sau khoảng thời gian ngâm đã đủ nước, các hạt nếp được cho vào đồ trong những khay gỗ để tạo nên một mùi hương đặc trưng của món xôi nếp nương Mai Châu. Từng hạt xôi nở căng, bóng mẩy cùng nhiều màu sắc bắt mắt chắc chắn sẽ khiến bạn bất ngờ khi thưởng thức. Món xôi này sẽ càng ngon hơn khi dùng kèm với thịt gà đồi nướng hay lợn rừng xiên que hoặc cá suối nướng. Hoặc chăng chẳng cần phải cao lương mỹ vị, một nắm xôi cùng với một chút muối vừng cũng đủ khiến người ăn xuýt xoa trầm trồ.

Ở Mai Châu, đồng bào còn dùng loại gạo nếp thơm, dẻo này để làm món cơm lam, đó cũng chính là lý do món cơm lam dễ dàng lọt vào top các đặc sản phải thử khi đến Mai Châu. Cơm lam tuy đơn giản, nhưng cách chế biến và chọn nguyên liệu cũng rất cầu kì. Đầu tiên, gạo nếp nương sau khi được ngâm qua đêm cho nở, trộn với cùi dừa thái sợi, sau đó lèn thật chặt vào ống nứa để khi chín, cơm còn nguyên hình hạt gạo. Ống cơm lam cũng phải được người chế biến lựa chọn kĩ, sau đó cắt dài từng phần của ống, giữ hương vị thơm ngon của hạt gạo nếp nương, Tiếp đó, gạo được cho vào trong ống, đổ thêm chút nước dừa và cuối cùng là cho lên nướng trên bếp than hồng còn đang đỏ rực khoảng hai tiếng. Vậy là chúng ta đã có món cơm lam, đặc sản của ẩm thực Mai Châu. Bạn có thể chấm thêm chút muối vừng và cảm nhận hương vị tuyệt hảo, ngon ngọt, dẻo thơm từ hạt gạo.